یک: تئاتر شورایی چیست؟
به طور خلاصه تئاتر شورایی یا اصطلاحاً TO چارچوبی نظری و مجموعه راهبردها و تکنیکهایی است که به هنر تئاتر جنبۀ کاربردی می دهد. یعنی تئاتر را تبدیل به امکانی برای طرح مسائل ، بررسی مسائل و رفع مسائل توسط گروهها و اجتماعات انسانی می کند.
دو: خاستگاه تئاتر شورایی کجاست؟
این تئاتر در دهۀ ۱۹۷۰ میلادی توسط آگوستو بوال ، کارگردان و کنشگر برزیلی تبار، ابداع شده و تا سال ۲۰۰۸ تکمیل روشهای آن ادامه یافته است. تئاتر شورایی با تأسی از آموزشگری گفت و گویی یا رهایی بخش شکل گرفته که واضع آن پائولو فریره است. تئاتر شورایی ابتدا در برزیل و از آن پس تا کنون در سراسر دنیا بسط یافته است.
سه: تئاتر شورایی چند روش دارد؟
تئاتر شورایی هفت مجموعه تکنیک، ابزار و شیوه بیانگری دارد:
تئاتر مجسمه،
نمایش پردازی همزمان،
تئاتر مجادله،
تئاتر قانونگذار،
تئاتر روزنامه،
تئاتر نامرئی و
رنگین کمان امیال (آرزو)
برای آشنایی با هرکدام از این تکنیکها، بنگرید به: تئاتر شورایی: تئاتر و شهروندی، به کوشش علی ظفرقهرمانی نژاد، نشر شهر، 1394، صص. 29 – 25.
چهار: تئاتر شورایی چه تفاوتهایی با تئاترهای مرسوم دارد؟
تئاتر شورایی (مانند سایر گونه های تئاتر کاربردی) اهداف و سازوکارهای متفاوتی با تئاتر مرسوم دارد:
| در تئاتر مرسوم … | در تئاتر شورایی … |
| به گیشه اتکا می شود | به حمایتهای تحول خواهانه اتکا می شود |
| ارتباط یکسویه است | ارتباط دو سویه می شود |
| تماشاگر داریم | تماشا- بازیگر داریم |
| مخاطب کنش پذیر است | مخاطب کنشگر است |
| نمایشفرآورده محور است | نمایش فرایند محور است |
| اجرا تا پایان ثابت است | اجرا هر آن تغییرپذیر است |
| تماشاگر در اجرا بی تأثیر است | تماشاگر در اجرا مداخله می کند |
| اجرا حاصل کارگردانی فرد است | اجرا با مشارکت جمع حاصل می شود |
| کارگردان داریم | تسهیلگر داریم |
| هدف تفسیر زندگی است | هدف تغییر زندگی است |
پنج: تئاتر شورایی در کجا اجرا می شود؟
هر جا که مجموعه ای از انسانها با دغدغه ها، علایق، اهداف یا مسایل مشترک در کنار هم باشند و بخواهند مسائل خود را با همکاری و همفکری رفع کنند؛ از جمله درمراکز آموزشی (از مهد کودک تا دانشگاه)، محلات، مجتمعهای مسکونی، حاشیۀ شهرها، شوراهای صنفی، مراکز توانبخشی و بهزیستی، کارخانه ها، سراهای سالمندان، مراکز بازپروری، کانونهای اصلاح و تربیت، شوراهای حل اختلاف، زندانها، بیمارستانها و … تسهیلگر یا تیم اجرا پس از معرفی تئاتر شورایی به مسئولین هر کدام از این اجتماعات و جلب توافق و حمایت آنان، اجرا یا پروژه ای را به شیوۀ تئاتر شورایی در اجتماع هدف خود برگزار می کند.
شش: تئاتر شورایی به چه موضوعهایی می پردازد؟
تمام مسائلی که اجتماعات انسانی با آنها دست به گریبان اند: سیاسی (حقوق و وظایف شهروندی، رابطۀ مردم و مسئولین)؛ اقتصادی (گرانی، تورم، توزیع ناعادلانۀ ثروت، ترویج فرهنگ سوداگری و واسطه گری)؛ اجتماعی (فقر، بیکاری، جرم، تجرد، طلاق، اعتیاد، رفاه اجتماعی، مسائل زنان، خانواده، کودکان کار، انواع خشونت و آزارگری)؛ روانشناختی (جمع گریزی، افسردگی، فوبیاها، اوهام، فقدان مهارتهای ارتباطی، عدم عزت نفس، عدم اعتماد به نفس، انواع بازیهای روانشناختی در روابط)؛ آموزشی (نحوۀ تدریس دروس، آسیبهای تربیتی)؛ زیست محیطی (تراکم جمعیت، زباله، ترافیک، آلودگی هوا و آب، آلودگی صوتی، کم آبی، کاهش فضاهای سبز، حقوق حیوانات) و … هر یک از این موضوعها می توانند بسته به نیاز اجتماعات هدف در قالب تک اجرا، طرح یا پروژه به شیوۀ تئاتر شورایی ارائه شوند.
هفت: چگونه می توان تئاتر شورایی یاد گرفت؟
بهترین شیوۀ یادگیری تئاتر شورایی، شرکت در کارگاههای آموزشی ویژۀ این نوع تئاتر است. کارگاهها در سه مرحلۀ مقدماتی، تکمیلی و پیشرفته و در بازه های زمانی دو روزه، سه روزه و پنج روزه برگزار می شوند. تکنیکهای مجسمه، درام پردازی همزمان، مجادله و قانونگذار در دورۀ مقدماتی؛ شیوه های روزنامه و نامرئی در دوره تکمیلی؛ و روشهای درمانگر تئاتر شورایی با عنوان فراگیر "رنگین کمان امیال" در دورۀ پیشرفته آموزش داده می شوند. در هریک از این دوره ها نحوۀ تسهیلگری تکنیکها نیز آموزش داده می شود. گروه تئاتر شورایی تهران (TO-Tehran) هرگاه که متقاضیان به حد نصاب – بین ده تا بیست نفر – می رسند، برای علاقه مندان کارگاهی را متناسب با سطح آمادگی آنان برگزار می کند .
هشت: در کارگاه تئاتر شورایی چه چیزهایی می آموزیم؟
در کارگاههای تئاتر شورایی به واسطۀ بازیها، تمرینها، فنون و راهبردهای تئاتر شورایی می آموزیم که: مناسبات خصمانه و انفعالی به چه معناست، علل و عواقب به وجود آمدن آنها چیست و چگونه می توان روابط فعال و صلح آمیز را عملاً جایگزین آنها ساخت. همچنین ضمن یادگیری هر تکنیک تئاتر شورایی، نحوۀ مسئله یابی، مسئله پردازی و مسئله گشایی گروهی را در قالب موقعیتهای نمایشی می آموزیم.
نُه: هدف از اجرای یک تئاتر شورایی چیست؟
اینکه با همکاری و همفکری تمرین کنیم هر کاری را قبل از انجامش بسنجیم و قبل از هر اقدامی علل و عواقب آن را بررسی کنیم؛ اینکه بدانیم برای حل یک مسئله فقط یک راهکار و برای ارتباط با دیگران فقط یک شیوۀ ارتباطی وجود ندارد، بلکه راهکارها و شیوه های دیگری را نیز می توان آزمود؛ اینکه تئاتر مسیر درست را نشان نمی دهد بلکه ابزارهایی به ما می دهد تا بتوانیم هر مسیری را بیازماییم (بوال). تئاتر شورایی مجموعه روشهایی در اختیار هر کس می گذارد تا گذشته اش را در بستر اکنون تحلیل کند، سپس آینده اش را، بی آنکه منتظرش بماند، ابداع نماید. تئاتر شورایی تمرین برای زندگی واقعی است. تئاتر شورایی مبتنی بر این اصل است که همه روابط انسانی باید ماهیتی گفت و گویی داشته باشند: در روابط مردان و زنان، نژادها، خانواده ها، گروهها و ملتها باید گفت و گو غالب شود. در واقعیت، گفت و گوها میل دارند به تک گویی بدل شوند. این باعث می شود رابطه ای که شکل می گیرد، رابطۀ سرکوبگران – سرکوب شدگان باشد. از این رو، هدف اصلی تئاتر شورایی کمک به ترمیم گفت و گو میان انسانهاست .
ده: چگونه می توان گروه تئاتر شورایی تشکیل داد؟
بهتر است گروه را با افرادی تشکیل دهیم که در کارگاههای تئاتر شورایی شرکت کرده باشند. اینگونه بهتر به تفاهم و همسویی می رسیم و در این تلاش گروهی کمتر با مشکل یا سوء تفاهم روبرو خواهیم شد. اگر افرادی را هم سراغ داریم که علاقه مند به این نوع تئاتر و عضویت در گروه ما هستند، بهتر است به آنها پیشنهاد دهیم دست کم در یک کارگاه مقدماتی تئاتر شورایی شرکت کنند.
یازده: به چند صورت می توان تئاتر شورایی را در اجتماعات عملیاتی کرد؟
به دو روش می توان این کار را انجام داد. یک: یک اجراگردان یا تسهیلگر پس از هماهنگی های اولیه، برای یک اجرا، طرح یا پروژه وارد اجتماع هدف می شود و به مدد راهبردهای نمایشی، اعضای آن اجتماع را درگیر خلق و اجرای تئاتر شورایی می کند.
دو: تیم اجرا پس از هماهنگی با اجتماع هدف و کشف مهمترین معضلِ آن، موقعیتی نمایشی را بر اساس آن معضل آماده می کند و اجتماع هدف را در آن مشارکت می دهد.
دوازده: بهترین شکل ترویج تئاتر شورایی چیست؟
شیوۀ ترویج تئاتر شورایی باید با اهداف صلح طلبانۀ آن منطبق باشد. تئاتر شورایی خود رسانه و عاملی کنش انگیز است. هر کارگاه آموزشی یا اجرای هر نمایش، طرح یا پروژه تئاتر شورایی می تواند عامل ترویج تئاتر شورایی باشد و افراد بیشتری را علاقه مند به این نوع تئاتر گرداند. امروزه گروههای تئاتر شورایی سایت یا صفحه ای ویژه در شبکه های اجتماعی دارند و از آن طریق به اعلان برنامه های خود و یا به جلب حمایت می پردازند.
سیزده: چگونه می توان کارگاههای تئاتر شورایی برگزار کرد؟
ابتدا باید در کارگاههای آموزشی و دوره های تسهیلگری تئاتر شورایی شرکت کنیم، سپس اگر تمایل داشته باشیم که مروج تئاتر شورایی شویم، بهتر است با یکی از کنشگران باسابقه هماهنگ کنیم و چند جلسه را در سمت کارآموز یا دستیار در کارگاههای او شرکت نماییم. آنگاه پس از کسب تأیید وی می توانیم کارگاه مقدماتی تئاتر شورایی برگزار کنیم. در ضمن، برای رفع ابهامات و تقویت کار خود می توانیم از کارگاههای خود فیلمبرداری کنیم و در جلسات هم افزایی با همکاران یا با مربی خود، از روی فیلم رفع اشکال نماییم. برای حفظ همسویی و جلوگیری از هرگونه تحریف، کارگاههای تئاتر شورایی باید بر مبنای «پلان آموزشی استاندارد» باشد .
چهارده: به عنوان یک کنشگر تئاتر شورایی چگونه خود را تقویت کنیم؟
رشد مهارتی و علمی در این زمینه مستلزم رعایت چهار اصل است: «مطالعه و پژوهش»؛ «آزمونگری در شرایط آزمایشگاهی»؛ «اجرا و تجربۀ عملی»؛ و از همه مهمتر «تبادل تجربه با همکاران». کنشگران منفرد و گروههای تئاتر شورایی برای تمرین همسویی و همبستگی با یکدیگر، همچنین برای طرح و رفع ابهامات و نگرانیهای خود، بهتر است هر چند وقت یک بار به اتفاق هم «جلسه های هم افزایی» برگزار کنند. آنان در جلسه های هم افزایی می توانند طرح مسئله کنند، حاصل مطالعات و پژوهشهای خود را با هم مبادله نمایند و تکنیکها را بایکدیگر محک بزنند تا بتوانند توانمندانه تر و با انگیزۀ بیشتر به میان اجتماعات بازگردند. امروزه جشنواره های غیر رقابتی تئاتر شورایی یا تئاتر کاربردی بهترین نمونه از جلسه های هم افزایی اند. این جلسه ها بهترین فرصت اند تا خود کنشگران نگرانیهای خود را با اجرای تئاتر شورایی مطرح کنند و از همکاران خود برای رفع آن نگرانیها راهکارهای عملی بجویند.
در هر حال اگر چهار اصل فوق با هر استدلال و توجیهی رعایت نشود، احتمال ضعف و انحراف در این مسیر بسیار زیاد خواهد بود.
پانزده: گروههای تئاتر شورایی چگونه تأمین مالی می شوند؟
تئاتر شورایی فعالیتی عام المنفعه برای ترویج صلح است و نباید از آن بهره برداری شخصی یا گروهی کرد. این تئاتر از مردم و متعلق به مردم است. قرار است کنشگران آن را به رایگان در اختیار مردم قرار دهند نه اینکه آن را به انحصار خود درآورند و به مردم بفروشند. پس بهتر است افرادی که به این فعالیت روی می آورند آن را وسیلۀ درآمدزایی خود قرار ندهند و تأمین معاش خود را از راهی دیگر انجام دهند، وگرنه مرتکب نقض غرض می شوند. به همین دلیل است که اغلب فعالان این عرصه در سراسر دنیا معلمان، مددکاران، کشاورزان، اساتید دانشگاه، وکلا و درمانگران هستند. با این حال گاه جلب حمایت مالی برای برگزاری یک کارگاه یا پروژه امری ناگزیر است. برخی گروهها برای این کار از سازمانهای خیریه یا مردم نهاد کمک می گیرند. برخی دیگر برای آنکه متوسل به بلیط فروشی و پول گرفتن از مردم نشوند با مسئولین سازمانها و نهادهای دولتی و غیر دولتی وارد مذاکره می شوند و ضرورتها، اهداف، آرمانها و بهره های این نوع تئاتر را برای آنان تبیین می کنند تا در صورت موافقت برای اجرا یا برگزاری پروژه های تئاتر شورایی با آنان قرارداد کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت ببندند. البته چنین گروههایی همواره باید مراقب باشند که آرمانهای تئاتر شورایی را به حمایت مالی نفروشند. گروههایی نیز هستند که بخشی ویژه از سایت خود را به «حمایت از گروه» اختصاص می دهند تا از این طریق مورد حمایت افراد یا سازمانهای اهداگر و خیرخواه قرار بگیرند. در هر صورت کنشگران باید حمایتگران خود را توجیه کنند که حمایت ایشان درجهت ترویج فرهنگ صلح و گفت و گو در کل جامعه به کار می رود، نه برای تأمین علایق یا منافع شخصی یا گروهیِ آنان.
شانزده: آیا سازمانهای دولتی می توانند تئاتر شورایی را به خدمت بگیرند؟
اعضای هر اجتماعی از جمله سازمانهای دولتی و غیردولتی در صورتی که مایل به تقویت صلح، همبستگی، تعامل و گفت و گوی درون سازمانی و میان سازمانی باشند می توانند روشهای تئاتر شورایی را بیاموزند و برای ارتقای کمی و کیفی روابط خود از آن استفاده کنند. تسهیلگران از طریق تئاتر شورایی به اعضای این سازمانها می آموزند که راز موفقیت آنان در اعتماد زایی، تقویت گفت و گوی انتقادی و حذف ارتباط رقابتی، یکسویه و سرکوبگرانه است.
هفده: روشهای اطلاع رسانی گروههای تئاتر شورایی چگونه است؟
از طریق وب سایت یا صفحۀ اختصاصی در شبکه های مجازی. سایتها و صفحه های مجازی تئاتر شورایی منعکس کنندۀ صدا و ادبیات کنشگران تئاتر شورایی اند و در صورت شفافیت و دقت می توانند منابعی قابل اعتماد برای خبرگزاریها و علاقه مندان به این شاخه از تئاتر باشند.
هجده: آیا تئاتر شورایی جشنواره دارد؟
از جمله جشنواره های مهم تئاتر شورایی:
جشنوارۀ موکتادارا (جاناسانسکریتی) در هندوستان: http://www.janasanskriti.org/
جشنوارۀ فرمات در هلند: http://www.formaat.org/internationaal/to-festival/
همایش جهانی آموزشگری و تئاتر شورایی در امریکا: http://ptoweb.org/
هر از گاه جشنواره های مختلف تئاتر شورایی در نقاط مختلف دنیا به صورت غیر رقابتی برگزار می شود. هدف این جشنواره ها به چالش کشیدن فرهنگ انفعالی رقابت و تقویت فرهنگ صلح است. در ضمن جشنواره های تئاتر شورایی خواهان تشکیل شبکۀ همبستگی بین همۀ اجراگران این نوع تئاترند. دلیل حضور کنشگران تئاتر شورایی در این جشنواره ها بازآموزی، تبادل تجربه، هم افزایی، رفع اشکال و توانمند شدن است .
نوزده: اجراگردان یا تسهیلگر کیست؟
اجراگردان، تسهیلگر یا اصطلاحاً جوکر یک تئاتر شورایی کسی است که رابط اجراگران و تماشاگران است، قاعده بازی را به تماشاگران می گوید، آنان را ترغیب به مداخله می کند، برای آنان فرصت مشارکت برابر ایجاد می کند، راهکارهای آنها را به بحث جمعی می گذارد و جلسه مجادله را مدیریت می کند. او به جای اظهار نظر پرسشهایی برانگیزنده می پرسد. او اظهارات تماشاگران را تفسیر یا قضاوت نمی کند و به جای بحث با آنان، بین آنان بحث ایجاد می کند. یک جوکر تئاتر شورایی همواره باید بی طرف بماند و سعی نکند افکار خود را تحمیل کند، ولی هدف غایی او همواره توانمندسازی سرکوب شدگان است. نحوۀ مدیریت جوکر در راستای بسیج کردن عزم جمعی تماشاگران برای مسئله پردازی و مسئله گشایی است.
بیست: چرا به تسهیلگر تئاتر شورایی «جوکر» می گویند؟
اصطلاح «جوکر» از ورق جوکر یا Wild Card (ورقی اضافی که در مواقع لزوم می تواند از هر امتیازی برخوردار باشد) مشتق شده است. درست همانطور که ورق جوکر به یک خال یا امتیاز خاص مقید نیست، در تئاتر شورایی نیز جوکر خود را به حمایت از هیچ اجراگر، تماشاگر، و یا هرگونه تفسیری از وقایع متعهد نمی داند.
بیست و یک: چه مواردی اجرای تئاتر شورایی را ناکارآمد می کند؟
وقتی مدیریت (جوکری) ضعیف موجب شود که هدف جلسه تحریف شود یا تماشاگر منفعل بماند؛ وقتی جلسه فقط به بحث بگذرد و هیچگونه تلاش عملی برای تغییر صورت نگیرد؛ وقتی موضوعی برای اجرا یا طرح مسئله انتخاب شود که حساسیت عمومی یا سوء تعبیرهای غیرقابل کنترل ایجاد کند؛ وقتی مسئله ای طرح شود که مناسب حال و یا دغدغه اصلی مخاطبان آن نباشد؛ وقتی هدف از اجرا صرفاً سرگرم سازی و یا بدتر از آن تمرین سرکوب کردن باشد؛ وقتی جوکر به جای انگیزش دادن به مخاطب برای مداخله و بحث، خودش شروع به تفسیر، قضاوت، ارائۀ راهکار، نتیجه گیری، جمع بندی مطالب و تصمیم گیری برای مخاطبان کند؛ وقتی نمایش به جای آنکه بازنمای فرایند یک سرکوب باشد، بازنمای یک تهاجم باشد؛ و هنگامی که جوکر به جای آنکه تماشاگران را جایگزین شخصیت اصلی (سرکوب شده) کند، آنها را جایگزین شخصیت مخالف (سرکوبگر) نماید.
بیست و دو: تئاتر شورایی چه اصول و ضوابطی دارد؟
برای آگاهی بیشتر بنگرید به مرامنامۀ سازمان جهانی تئاتر شورایی در : تئاتر شورایی: تئاتر و شهروندی، به کوشش علی ظفرقهرمانی نژاد، نشر شهر، سال 94، صص 23-19.
تئاتر شورایی آگاهانه در پی تأمین منافع یا حتی علایق افراد و گروههای منفرد نیست، بلکه می‌کوشد با تکیه بر نقش اجتماعی و اجتماع‌ساز اولیه تئاتر، پیوسته معطوف به حل مسائل عاجل مردم، به‌ویژه گروههای محروم، حاشیه‌ای و بی‌صدا، و نیز تقویت حس همبستگی گروهی باشد. بدون تردید، هرگونه اقدامی که از این تئاتر برای تأمین منافع یا حتی علایق شخصی در جلوه‌های مختلف آن استفاده کند نقض غرض بوده، در تقابل صریح با روح حاکم بر تئاتر شورایی قرار دارد. تئاتر شورایی به ما تمرین می دهد که هم در تئاتر و هم در زندگی به عنوان شهروند صراحتاً جانب سرکوب شدگان را بگیریم .
بیست و سه: منظور از ارتباط گفت و گویی چیست؟
یعنی مبادلۀ آزاد با دیگری، چه فردی و چه گروهی. یعنی مشارکت در جامعه ای انسانی با شأن برابر. یعنی احترام گذاشتن به تفاوتها و مورد احترام قرار گرفتن. یعنی رابطۀ عاری از سرکوب. (مرامنامه)
بیست و چهار: سرکوب شدگان چه کسانی هستند؟
سرکوب شدگان افراد یا گروههایی هستند که به لحاظ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، نژادی، جنسیتی و به هر طریق دیگری از حق خود برای گفت و گو محروم مانده اند یا به هر طریقی امکان تمرین کسب این حق را ندارند؛ کسانی که سکوت بر آنان تحمیل شده و حق موجودیت کامل از آنان سلب شده است که از آن جمله اند: کارگران، دهقانان، بیکار ماندگان، زنان، رنگین پوستان، کودکان،سالمندان و معلولان ذهنی یا جسمی
بیست و پنج: سرکوبگران چه کسانی هستند؟
به باور آگوستو بوال سه نوع سرکوبگر وجود دارد:
الف: اولی سرکوبگر «معاند» است. او عامدانه منفعت شخصی را به بهای نارضایتی دیگران برمی گزیند. چنین کسی با اینکه از ناشایست بودن عمل خودش آگاه است، نه می شود او را تغییر داد و نه خودش خود را به چیزی که نیست و نمی خواهد باشد تغییر می دهد. کارکردن یا گفت و گو با چنین کسی بی احتیاطی و اتلاف بیهودۀ وقت است. اما مبارزه با او ارزش زحمت اش را دارد. او کسی است که مرتکب جرم شده، منافع حاصل از جرم خود را نگه داشته و به ارتکاب جرم ادامه می دهد. اگر چنین کسی را ببخشیم و از جُرمش چشم بپوشیم، با او همدست شده ایم.
ب: دومی سرکوبگر «کلبی مسلک» است. او نیز از عمل ناشایست خود آگاه است، اما با گفتن اینکه «هیچ راه دیگری ندارم» خود را مبرا می کند و با آنکه موافق کار خود نیست، می گوید مجبور به انجام آن است. او نیز تغییرپذیر نیست و نباید او را با این استدلال بخشید که «دست پروردۀ جامعه» است، زیرا امثال او در جوامعی بار آمده اند که افراد با اخلاق نیز در آن بار آمده اند. هیچ جامعه ای شهروندان خود را تولید انبوه نمی کند – همۀ ما در قبال اعمال خود مسئولیم.
ج: سومی سرکوبگر «ناآگاه» است. او نمی داند که عمل اش سرکوبگرانه است و گزینه های سرکوبگرانه را با انجام وظیفه اشتباه گرفته است. مثل والِد، شوهر، معلم، مدیر یا زندانبانی که با هدف اصلاح از خشونت بهره می گیرد یا کلاً از روشهای اصلاح بدون خشونت بی اطلاع است. به نظر می رسد کار با چنین سرکوبگری که از علل و عواقب کردۀ خود ناآگاه است، ارزشش را دارد و منجر به تغییر می شود. او مُعاند نیست و گفت و گوی محتاطانه با او و ایجاد تغییرات منطقی در او امکان پذیر است.
با این حال ما اعضای تئاتر شورایی تهران همچنان بر این باور آرمانی خود پایبندیم که: «همۀ انسانها خوب اند، چون می توانند تغییر کنند.» گرچه تا جایی که از دست ما برمی آید، نباید بگذاریم تغییر به تأخیر بیفتد و هزینه های سنگین یا جبران ناپذیر ایجاد کند.
بیست و شش: یک کنشگر تئاتر شورایی باید چه ویژگیهای اخلاقی داشته باشد؟
تئاتر شورایی تئاتری الزام آور و اخلاقی است که هدف اش صیانت از ارزشهای انسانی است. از این رو ما بنا به تجربه دریافته ایم که یک کنشگر تئاتر شورایی باید:
از مسائل پیچیده اجتماعی درکی «روشنگرانه» داشته باشد؛
همواره به طرح، پردازش و رفع مسئله علاقه مند باشد؛
معتقد باشد که جامعۀ خوشبخت نه از ارضای منافع فردی، که از کم کردن رنجهای مشترک پدید می آید؛
باید با تئاتر شورایی سراغ مسائلی برود که واقعاً نسبت به آنها دغدغه دارد؛
متعهد، دگرخواه، مردم دار و منعطف باشد؛
از خودنمایی، ریاکاری، خود نخبه پنداری و یکه تازی حذر کند؛
صادق باشد و روشهای تئاتر شورایی را با دقت و وسواس در اختیار مردم بگذارد؛
اگر مایل به ابداع روشهای جدید است، پیش از آزمایش و خطا بین مردم، آن را در جلسه های «هم افزایی» با همکار انش به محک آزمون بگذارد؛
برای پیشگیری از رفتارهای واکنشی و هیجانی، تعادل ذهن خود را تقویت کند (صلح را اول باید در درون خود ایجاد کنیم)؛
از تئاتر شورایی برای لجبازیها و خرده حسابهای شخصی خرج نکند؛
همسویی و همبستگی با همکاران اش را پاس بدارد؛
با همکاران اش در تعامل باشد و در رفع کدورتها و نگرانیهای طرفین پیشگام باشد؛
فراتر از معلمی همه چیز دان، شاگردی پرسشگر و عاشق یادگیری باشد؛
هدف اش از اجرای تئاتر شورایی کسب و کار راه انداختن، درآمدزایی و «حرفه ای گری» نباشد.
هرگز بابت اجرای تئاتر شورایی به مردم بلیط نفروشد بلکه با جلب حمایت سازمانهای خیرخواه و صلح طلب، بکوشد این تئاتر را به رایگان در اختیار مردم – به ویژه افراد محروم و حاشیه ای - بگذارد. صلح را نمی توان به مردم فروخت.
با خود عهد کند که هرگز از تئاتر شورایی برای سرگرمی صرف و یا تمرین دادن مردم به سرکوب استفاده نکند؛
همه جا از همکاران اش و زحمات آنان به نیکی یاد کند و اگر با آنان مشکلی داشت، مسئله را رودر رو و در جلسات «هم افزایی» با آنان طرح کند. چه بهتر که او نگرانی اش را در قالب تئاتر شورایی طرح کند و همکارانش را به یافتن راهکار وادارد. اینگونه ارتباط انفعالی را فعال می سازد؛
تئاتر شورایی را تمرین تعهد و اخلاق بداند؛
حامی ستمدیدگان و ناتوانان، و درصدد ایجاد همبستگی و عدالت اجتماعی باشد؛
ترویج فرهنگ گفت و گو را در دستور کارش داشته باشد؛
تمام تلاش خود را مصروف بحران زدایی و اعتمادسازی در جامعه کند؛
«اصالت» را به خدمتگزاری صادقانه و نوعدوستی بی پیرایه دهد، نه به فرصت طلبی و منفعت جویی؛
مقاوم و خوشبین باشد و قلباً از وظیفه ای که برعهده دارد لذت ببرد؛
برای او تئاتر شورایی باید سلوکی اخلاقی و در یک کلام یک «سبک زندگی» باشد.
