مجموعه ششم بازی های شورایی

همه¬ ی اعضا در یک حلقه می‌ایستند و بازی با پرتاب توپ به سمت یکدیگر آغاز می‌شود. شخصی که توپ را پرتاب می¬ کند باید مطمئن شود که طرف مقابل او (گیرنده‌ی توپ) هر لحاظ آماده¬ ی گرفتن توپ است (یعنی گیرنده¬ ی توپ بداند که توپ به سمت او پرتاب می¬ شود). بعد از شروع بازی، از اعضا بخواهید که وقتی توپ در هوا است، همه¬ به‌طور هماهنگ با هم دست بزنند. در این بازی همبستگی بین اعضای گروه ضروری است.

در ادامه¬ ی بازی از اعضا بخواهید سعی کنند، وقتی توپ در هوا است دوبار به‌طور هماهنگ با هم دست بزنند. بعد از این که اعضا با هم هماهنگ شدند، از آن¬ها بخواهید بازی را به این شکل ادامه دهند که وقتی اولین بار توپ پرتاب می‌شود همه یک بار با هم دست بزنند. در پرتاب دوم، دو بار، پرتاب سوم، سه بار و… . احتمالاً بعد از هفتمین یا هشتمین بار این کار بسیار مشکل می¬ شود. هر کجا یکی از اعضا خطا کرد، بازی را از اول شروع کنید. این بازی راهی موثر برای رشد تمرکز و هوشیاری است.

یک بازی سرگرم¬ کننده که انجام دادن آن راحت‌تر از توضیح دادنش است. هر کس اسم یک میوه را، برای خود در نظر بگیرد. هدف این است که هرکس اسم میوه ¬ایِ یکی دیگر از اعضا را سه بار سریع و پشت سرهم بگوید، قبل از اینکه نفر دیگری اسم او را یک¬ بار تکرار کند. اسامی انتخاب شده باید متفاوت باشند.

بعد از انتخاب اسامی، همه ¬ی اعضا در یک حلقه می ¬ایستند. یک نفر (زردآلو) وسط حلقه آمده و اسم میوه¬ ی یکی دیگر از اعضا را (کیوی) سه بار تند تند می¬ گوید: کیوی کیوی کیوی. اگر کیوی حین همین سه بار نتوانست اسم میوه ¬ی نفر وسطی را یک بار بگوید، به جای شخص قبلی وسط حلقه می¬آید.

در ادامه، وقتی افراد توانستند این بازی را به خوبی انجام دهند، نفر وسط دیگر به‌سختی می‌تواند خود را از مهلکه نجات دهد. در این حالت، نفر وسط باید اسم میوه‌ایِ تک‌تک اعضا را صدا بزند و آن‌قدر این کار را ادامه دهد تا بتواند میوه‌ی دیگری را جایگزین خود کند.

یک بازی پرشتاب که به سرعت به ما ایده‌ می دهد. اعضای گروه دو به دو رو به هم می¬ ایستند. هر دو نفر با حرکت پانتومیم به هم هدیه می¬دهند و از هم هدیه می¬ گیرند. شخص هدیه‌دهنده از این‌که هدیه چیست چیزی نمی‌داند. هدیه‌گیرنده با پانتومیم هدیه را باز کرده و بعد می¬ گوید که چه چیزی درون جعبه است. هدیه همان لحظه معلوم می شود و نباید از قبل برنامه¬ ریزی شده ¬باشد. به هر حال هدیه هر چه باشد، سپاس‌گزار و خوشحال باشید، طوری که انگار همان چیزی است که همیشه دوست داشتید هدیه بگیرید! هدیه‌دهنده و هدیه‌گیرنده سریع جایشان را با هم عوض می‌کنند. سعی کنید انجام این بازی در هر دور، چند دقیقه زمان ببرد.
- در ادامه بازی می‌توانید در یک حلقه بایستید و حدس بزنید باقی افراد چه هدیه¬ ای گرفته¬ اند.
- یک روش سریع‌تر در انجام این بازی این است که هدیه کادو نشده باشد و ¬گیرنده بلافاصله بگوید که هدیه چیست و تشکر کند.

روش¬های مختلفی برای این بازی وجود دارد. همه در یک حلقه می‌ایستند. شما توپی را به یکی از اعضا می‌دهید و او باید آن را برای نفر کناری خود پرتاب کند. یک بار که توپ بین اعضا دست‌به‌دست شد می¬ توانید توپ بعدی را که اندازه یا رنگ متفاوتی دارد وارد بازی کنید. حرکت این توپ جدید باید با توپ قبلی متفاوت باشد (یعنی باید برای نفر روبرو پرتاب شود، یا هر حرکت دیگری). توپ جدید هم به‌همراه توپ قبلی بین همه¬ ی افراد گروه می¬ چرخد. شما، تا جایی که کنترل اعضا از دست نرود، باید توپ‌های بیشتری اضافه کنید.
این نکته بسیار مهم است: پیش از آن‌که بازی به‌طور کامل از کنترل خارج شود، شما برای حفظ تمرکز باید بازی را نگه دارید و از نو شروع کنید. مثل همیشه برقراری ارتباط از اهمیت بالایی برخوردار است- مثل ارتباط بازیگران روی صحنه¬ ی تئاتر. قبل از پرتاپ توپ ارتباط چشمی را فراموش نکنید. همه¬ ی اعضای گروه در قبال یکدیگر مسئولند.
- شیوه‌ی دیگر بازی این است که یک توپ بین اعضای گروه بچرخد، و بعد از این¬که همه یک¬بار توپ را گرفتند و پرتاب کردند، در دور دوم، توپ به همان ترتیب دور اول بین اعضا بچرخد – اما خیلی سریع تر – بدون این¬که خطایی رخ دهد. در ادامه می¬ توان یکی یکی توپ¬های بیشتری اضافه کرد.
- روش دیگر بازی این است که یک نفر وسط حلقه بایستد. روال بازی به این ترتیب خواهد بود که اعضای دور حلقه توپ را به سمت نفر وسطی پرتاب کنند، و بعد نفر وسط توپ را به سمت یکی دیگر از اعضای حلقه بیاندازد. هیچ‌کس نباید قبل از کسب اطمینان از آماده‌ بودن نفر وسط، توپ را به سوی او پرتاب کند. مثل روش¬های قبل می‌توان توپ¬های بیشتری اضافه کرد.
- یک روش برای افراد بزرگسال این است که، هرکس توپ از دستش رها شد، بگوید ” وای، توپ!”. در ادامه بعد از این‌که همه تمرکز کردند، بازی دوباره شروع می¬ شود. این روش از تکرار اشتباه جلوگیری می¬ کند.
- یک تغییر جالب در بازی این است که از چیزهای دیگری به جای توپ استفاده کنید. شما می¬ توانید هر وسیله¬ ی مناسبی که در دسترس دارید استفاده کنید، مثل کلاه، یا اسباب¬ بازی¬های لاستیکی و نرم.

یک بازی جالب برای گرم کردن و سرحال آمدن اعضای کسل. برای انجام این بازی به یک فضای باز بدون باد، یا یک اتاق با سقف بلند، و نیز به یک توپ، مثلاً توپ فوتبال بچه¬ ها، نیاز دارید. یکی از اعضا توپ را تا آن‌جا که امکان دارد به هوا پرتاب می‌کند. بقیه افراد باید سعی کنند با اعضای بدن مانع از برخود توپ به زمین شوند. هیچ¬کس اجازه ندارد دو بار پیاپی به توپ ضربه بزند.
شاید در ابتدا این بازی مشکل به نظر برسد. ولی بعد از مدتی شما می¬توانید به اعضا بگویید که راه انجام این بازی همکاری با یکدیگر است. همه مسئول هستند که توپ را در هوا نگه دارند. به کسی که توپ به او نزدیک می¬ شود هشدار دهید. سعی کنید متوجه شوید ضربه ¬ی بعدی را چه کسی می¬ زند. توپ را بالا نگه دارید. می‌توانید هدفی را برای گروه در نظر بگیرید و کم کم آن را افزایش دهید – مثلاً این‌که اول تصمیم بگیرید توپ تا بیست ضربه بالا بماند، بعدی سی ضربه، بعد پنجاه – رفته‌رفته اعضا برای رسیدن به هدف تعیین شده بسیار با انگیزه می¬ شوند تا جایی که در ادامه متوقف کردن بازی سخت خواهد شد!
- گرچه استفاده از همه¬ ی اعضای بدن برای ضربه‌زدن به توپ مجاز است، ولی بهتر است تا جای ممکن فقط از دست‌ها استفاده شود. استفاده از پا باعث به هم خوردن تعادل خواهد شد.
- اگر در اتاق هستید می¬ توانید از دیوار هم کمک بگیرید. (فقط حواستان به چراغ¬ها و پنجره¬ ها باشد!)
- یک روش سرگرم¬ کننده این است که همیشه در پنجمین ضربه از دست استفاده نشود.
- اعضا با هرچه بیشتر انجام دادن این بازی، ماهرتر می¬شوند.

همه در یک حلقه بایستند. نفر اول هم‌زمان یک حرکت و یک صدا تولید کند. سپس همه¬ ی اعضای گروه به‌ترتیب این حرکت و صدای هم‌زمان را تقلید کنند. نفر بعدی صدا و حرکت دیگری تولید کند که بدون فکر کردن و برنامه ¬ریزی از قبل باشد – یعنی آنی و بداهه در همان لحظه – و باقی نفرات آن را یکی‌یکی تقلید کنند.
بازی باید سریع انجام شود. این بازی بسیار جذاب است، طوری که معمولن حتا بعد از دوبار تکرار همچنان اعضای گروه دوست دارند بازی تکرار شود. تقلید و کپی‌برداری از حرکت و صدای ابداعی یک عضو برای اعضای دیگر مجاز است. با این وجود، اعضای گروه را تشویق کنید تا شیوه‌های جدیدی برای حرکت¬ها و صداهای خود بیابند.
- روش دیگر انجام بازی این است که هنگامی که حرکت و صدای نفر اول توسط نفر دوم به‌طور کامل تقلید شد، نفر بعد از او بتواند حرکت و صدای جدیدی بسازد و نفرات بعدی نیز بر اساس همین قاعده عمل کنند. در این حالت بازی می‌تواند بدون توقف در حلقه‌ی اعضای گروه در چرخش باشد.
- روش تمرکزی برای این بازی به این صورت است: دور یک حلقه می‌ایستید و هرکسی صدا و حرکت خود را ساخته و یک بار اجرا می‌کند. سپس نفر اول صدا و حرکت خود را اجرا می‌کند و به دنبال آن صدا و حرکت یکی دیگر از اعضا را تقلید می‌کند. کسی که صدا و حرکتش تقلید شده، بلافاصله بار دیگر صدا و حرکت خود را اجرا می‌کند و در پی آن صدا و حرکت یک نفر دیگر از اعضا را تقلید می¬ کند. بازی به همین منوال ادامه پیدا می¬کند. ببینید تا کجا می‌توانید به بازی ادامه دهید.
- شکل ایده‌آل این بازی با هدف همکاری منسجم اعضای گروه، از این قرار خواهد بود: همه‌ی اعضا باید برای ساختن یک دستگاه خیالی دست به دست هم دهند. روش کار بدین صورت است که پس از تشکیل حلقه، ابتدا یکی از اعضا به وسط می‌آید و صدا و حرکتی را به‌صورت ممتد اجرا می‌کند. از بین باقی افراد هرکس که توانست صدا و حرکتی مرتبط با صدا و حرکت نفر وسط بسازد، به او ملحق می‌شود تا با اجرای پشت‌سرهم آن‌ها قسمتی از دستگاه مورد نظر تکمیل گردد. به همین منوال نفرات بعدی یکی یکی اضافه می‌شوند تا آن‌که در نهایت دستگاه خیالی تکمیل می‌گردد. همچنین شما به عنوان سرگروه می‌توانستید از قبل نوع دستگاه مورد نظر را برای گروه تعیین کرده‌باشید.

این بازی برای ترقی دادن درک و آگاهی افراد از گروه و فضا بسیار مفید خواهد بود.
- همه¬ ی اعضا در اتاق پخش شوند و هر یک در جایی بایستند. وقتی سرگروه دست زد، همه شروع به حرکت کردن در تمامی جهات کنند. همه باید تلاش کنند تا در هر لحظه فضاهای خالی پر باشد – به سمت جاهای خالی حرکت کنید. جهت حرکت را تغییر دهید. سعی کنید به کسی بر خورد نکنید. حالا همه ایست!
مطمئن شوید همه ثابت ایستاده¬ اند و همه¬ ی عضلاتشان هم ثابت است. از آن¬ها بخواهید که به فضاهای خالی اتاق دقت کنند. حالا بازی را با روش¬های زیر ادامه دهید:
- با هیچکس ارتباط چشمی برقرار نکنید.
- فقط با هرکسی که از کنار شما عبور می¬ کند ارتباط چشمی برقرار کنید.
- هرچند لحظه یک‌بار، با یک نفر دست بدهید و بلافاصله به حرکت خود ادامه دهید.
- برای رفتن به فضاهای خالی راه¬های جدیدی انتخاب کنید. مثلن ناگهان سرعت خود را زیاد یا کم کنید.
- با اشاره‌ی سرگروه حرکت آهسته، عادی و بعد تند حرکت کنید. در هر لحظه از بازی حواستان به افراد دیگر باشد.
- تصور کنید توی برف راه می روید، یا زیر آب هستید، روی ماسه¬ ی داغ، داخل یک گالری هنری و …
- بی حرکت. همه سر جای خود بایستند.
- به یک نفر ملحق شوید و با هم شروع به حرکت کنید. راه¬های جدیدی برای حرکت کردن با هم پیدا کنید.
- از یار خود فاصله بگیرید و جدا حرکت کنید، اما بدون برخورد با افراد دیگر، همچنان ارتباط چشمی را حفظ کنید.
- بی حرکت! دوباره همه سرجای خود بایستید. دقت کنید که دقیقن کجا ایستاده ¬اید و جایگاه شما نسبت به افراد دور و برتان کجاست. بدوید و چهار دیوار کارگاه را لمس کنید و بدون این¬که به کسی برخورد کنید، بلافاصله به همان جایی که قبلن ایستاده بودید برگردید.

یک محدوده را به‌عنوان زمین بازی مشخص کنید (از آن زمین‌ها که هم برای بازی بچه¬ ها مناسب است و هم برای نرمش بزرگترها). یک نفر به عنوان شکارچی انتخاب شود و بقیه نفرات باید با فرار کردن از او دوری کنند. اگر شکارچی کسی را لمس کرد، آن نفر سر جایش می¬ ایستد و دست¬ها و پاهایش را از هم باز می¬کند. بقیه نفراتی که هنوز توسط شکارچی لمس نشده¬ اند باید سعی کنند با رد شدن از بین پاهای فرد گیر افتاده، او را نجات دهند. اگر همه بتوانند بازی را خوب مدیریت کنند کسی که گیر افتاده است می¬ تواند آزاد شود و دوباره فرار کند. گرفتن همه ¬ی افراد کار سختی است، ولی یک شکارچی خوب می¬ تواند از کسانی که شکار کرده مراقبت کند.

همه اعضا دو به دو روبروی هم بایستند. هر نفر کف یک دستش را مثل سپر جنگی باز کرده و به پشت خود می برد و طوری که کف دستش رو به بیرون باشد به کمرش می چسباند. انگشت اشاره¬ ی دست دیگر را مثل شمشیر جلوی خود نگه می¬دارد. مبارزه شروع می¬ شود و هر نفر سعی می¬کند سپر نفر دیگر را با شمشیرش مورد هدف قرار دهد. هر ضربه یک امتیاز. هر کسی ۵ امتیاز بگیرد برنده می¬ شود.

افراد به گروه¬های کوچکی تقسیم شوند. سرگروه اسم یک شیئ را می¬ گوید و بعد به آرامی از ده تا صفر می¬ شمرد. افراد هرگروه باید در این مدت به کمک هم، با بدن¬های خود این شیئ را بسازند. معمولن هر گروه یک راه متفاوت برای ساختن این شیئ پیدا می¬کند. برای نمونه می‌توان چنین اشیائی را انتخاب کرد:
- اتومبیل
- کشتی
- ماشین لباس‌شویی
- آتش
- ساعت
شما می¬ توانید اشیائی را از یک بازی که تا حالا انجام داده‌اید یا موضوعاتی که خودتان کشف کرده¬ اید، انتخاب کنید.
می¬ توان به گروه¬ها چند دقیقه وقت داد تا خودشان شکل¬هایی بسازند و بقیه نفرات حدس بزنند که شکل ساخته شده چه چیزی است.
می‌توانید این قاعده را به بازی اضافه کنید که بعد از ده ثانیه همه باید کاملن بی حرکت سر جای خود بایستند.
برای ایجاد جذابیت بیشتر، می‌توانید از شیئ‌های متحرک استفاده کنید.

یک بازی برای گرم‌کردن فیزیکی. سرگروه به هر ترتیبی که دوست دارد رنگ¬های چراغ راهنمایی را اعلام کرده و تلاش می‌کند که اعضای گروه را به دام بیاندازد.
- سبز: راه رفتن/ دویدن در فضای بازی.
- زرد: همه روی یک پا بایستند بدون اینکه تعادل¬شان بهم بخورد.
- قرمز: بی حرکت بمانید یا روی زمین دراز بکشید.

همه در یک حلقه بایستند. نفر اول یا شماره¬ ی یک، عملی را، مثلاً خوردن یک سیب را، به صورت پانتومیم اجرا می‌کند. نفری که در سمت چپ او ایستاده (شماره¬ ی دو) از او می¬پرسد: “چیکار می¬کنی؟” شماره یک، کاری برخلاف آنچه که انجام می¬ دهد نام می¬ برد. مثلاً شماره¬ ی یک در حال خوردن سیب است ولی می¬ گوید “دارم پیانو می¬ زنم”. بعد شماره¬ ی دو شروع به زدن پیانو می¬ کند و شماره¬ ی یک دیگر متوقف می¬ شود. حالا شماره¬ ی سه از شماره ¬ی دو می پرسد، ” چکار می ¬کنی؟” و شماره ¬ی دو نام عمل دیگری را می -برد که در ادامه شماره¬ ی سه باید آن را بازی کند. مثلاً می¬ گوید “دارم لباس می¬ شورم.” و بازی به همین شکل ادامه پیدا می¬ کند. از اعمال تکراری و شبیه به هم اجتناب شود. مثلاً اگر کسی بالا رفتن از پله را بازی می¬ کند نمی¬ تواند به نفر بعدی بگوید دارد از نردبان بالا می¬ رود. همچنین اعضا نباید عملی را نام ببرند که از لحاظ اجرایی شبیه عملی است که در حال انجام آن‌ هستند. مثلاً اگر کسی در حال تمیز کردن پنجره است، نمی¬ تواند بگوید خداحافظی می¬ کنم. چون این¬ها کاملاً شبیه به هم هستند.

یک بازی برای تمامی افراد. یکی از اعضا با پیشنهاد دادن یک عمل بازی را شروع می¬ کند، مثلن: «بیاین پیانو بزنیم». باقی اعضا همه یک صدا می¬ گویند «آره، بیاین!» و همه تا آنجا که امکان دارد این کار را با شور و شوق انجام می¬ دهند. کمی بعد یکی دیگر از بچه¬ ها پیشنهاد دیگری می‌دهد: -«بیاین پلیس بشیم» – «آره، بیاین!». هدف این بازی این است که همه به انجام عمل مورد نظر متعهد باشند. هیچ عجله¬ ای برای تغییر یک عمل نداشته باشید. این بازی افراد را برای انجام بازی‌های پیشرفته‌تر آماده می‌کند.

یک بازی حلقه‌ای برای گرم‌کردن و تمرکز. یک بازی ورزشی با فریزبی خیالی. بازی این‌طور شروع می ¬شود که یک نفر با پاس دادن فریزبی به نفر بغلی خود می¬ گوید «زیپ!». نفر بعدی همین کار را انجام داده و بعد از پرتاب می¬ گوید «زیپ!» پس از این‌که همه یک¬بار گفتند «زیپ!» حالا نوبت «بویینگ!» است. به این صورت که یک نفر درست قبل از رسیدن فریزبی به او، می¬ تواند دست خود را بالا برده بگوید «بویینگ!» و به این ترتیب مانع از عبور فریزبی شود و جهت را عوض کند. حال فریزبی راه رفته را بازمی‌گردد. اکنون اگر کسی بخواهد فریزبی را به سمت شخص دیگری در حلقه پرتاب کند کلمه ¬ی «زاپ!» را به کار می¬ برد. برقراری ارتباط چشمی در این بازی بسیار مهم است. ممکن است دو نفر با گفتن بویینگ، فریزبی را فقط بین خود رد‌ و‌ بدل کنند و بازی قفل شود. مطمئن شوید که فریزبی بین همه ¬ی افراد بچرخد. مراقب باشید کسی زیپ و زاپ را جابجا استفاده نکند.

منبع:
تئاتر شورایی (گفت و گوی انتقادی و تعهد اجتماعی)؛ به کوشش علی ظفرقهرمانی نژاد، نشر نمایش، صص 316 تا 327

مترجم: آرش ابرازی بخشایش