مقدمه
هدف اصلی تئاتر شورایی وجه انسانی دادن به مناسبات انسانی است.
تئاتر شورایی نظامی از تمرینها، بازیها و تکنیکهای مبتنی بر تئاتر فطری است، تا به مردان و زنان کمک کند چیزی را شکوفا کنند که تاکنون در درون خود داشته اند: تئاتر را.
تئاتر فطری[۱]
هر انسانی تئاتر است[۲]!
تئاتر را چنین تعریف کرده اند: حضور همزمان بازیگران و تماشاگران در فضا و زمینه ای واحد. هر انسانی قادر به دیدن یک موقعیت و دیدن خودش در آن موقعیت است.
تئاتر فطری سه عنصر دارد: تئاتر فعال، تئاتر انفعالی و زبان تئاتری
هر انسانی توان بازیگری دارد: ما برای بقا ضرورتاً کنشهایی را خلق، و آن کنشها و تأثیراتشان را بر محیط مشاهده می کنیم. برای انسان بودن باید تئاتر بود: همزیستی بازیگر و تماشاگر در فردی واحد. این تئاتر فعال[۳] است.
وقتی انسانها خود را به مشاهده یک شی ء، شخص یا مکان محدود کنند، لحظه به لحظه توان و ضرورت بازیگری خود را انکار می کنند، آنان انرژی و میل به بازی را به آن مکان، شخص یا شی ء واگذار می کنند و فضایی را درون آن مکان به وجود می آورند که «فضای زیبایی شناختی[۴]» نامیده می شود. این تئاتر انفعالی[۵] است.
همه انسانها در زندگی روزانه خود از همان زبانی بهره می برند که بازیگران از آن برصحنه نمایش استفاده می کنند: صدا، بدن، حرکت و امکانات بیانی؛ آنان عواطف و امیال شان را به زبان تئاتری ترجمه می کنند.
تئاتر شورایی
تئاتر شورایی ابزاری زیبایی شناختی در اختیار هرکس می گذارد تا گذشته اش را در بستر اکنون تحلیل کند، آنگاه آینده اش را، بی آنکه منتظرش بماند، ابداع نماید. تئاتر شورایی به انسانها کمک می کند زبانی را که تاکنون داشته اند بهبود بخشند – ما با اجرای تئاتر یاد می گیریم چگونه در جامعه زندگی کنیم. یاد می گیریم چگونه با احساسات حس کنیم؛ با فکر بیاندیشیم؛ و با بازیگری بازی کنیم. تئاتر شورایی تمرین برای زندگی واقعی است.
سرکوب شدگان آن افراد یا گروههایی هستند که به لحاظ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، نژادی، جنسیتی و به هر طریق دیگری از حق خود برای گفت و گو محروم مانده اند یا به هر طریقی برای تمرین این حق ناکار شده اند.
گفت و گو یعنی مبادله آزاد با دیگری – هم به صورت فردی و هم به شکل گروهی؛ یعنی مشارکت در جامعه ی انسانی با شأن برابر؛ یعنی احترام گذاشتن به تفاوتها و مورد احترام قرار گرفتن.
تئاتر شورایی مبتنی بر این اصل است که همه روابط انسانی باید ماهیتی «گفت و گویی[۶]» داشته باشند: مردان و زنان، نژادها، خانواده ها، گروهها و ملتها. گفت و گو باید غالب شود. در واقعیت همه ی گفت و گوها میل دارند به تک گویی بدل شوند و این رابطه ی سرکوبگران – سرکوب شدگان را رقم می زند.
با علم به این واقعیت، هدف اصلی تئاتر شورایی «کمک به ترمیم گفت و گو میان انسانهاست».
اصول و هدفها
تئاتر شورایی یک جنبش جهانیِ زیبایی شناختی و بدون خشونت است که به دنبال صلح است، نه انفعال.
تئاتر شورایی چنانکه از عنوانش پیداست درصدد است مردم را درگیر تلاشی انسانی کند. تئاتری است از آنِ، توسطِ و برایِ سرکوب شدگان[۷]. نظامی که مردم را قادر می کند در داستانِ تئاتر بازی کنند و شخصیت اصلی شوند، یعنی سوژه های زندگی خود را بازی کنند.
تئاتر شورایی نه یک ایدئولوژی و نه یک حزب سیاسی است؛ نه جزمی است و نه جبری، بلکه به همه فرهنگها احترام می گذارد. اسلوبی برای تحلیل و ابزاری برای خلق جوامعی سعادتمندتر است. به دلیل ماهیت انسانی و مردم سالارش، بسیار در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد؛ در همه حوزه های فعالیت اجتماعی اعم از: آموزش، فرهنگ، هنر، سیاست، مددکاری اجتماعی، روان درمانی، برنامه های سوادآموزی و بهداشت کاربرد دارد. پروژه هایی که ماهیت و گستره کاربرد آن را نشان می دهند، فراوان اند.
تئاتر شورایی اکنون تقریباً در نصف ملتهای دنیا استفاده می شود؛ به عنوان ابزاری برای کشف خودمان و دیگران، برای درک و اِبراز امیال مان؛ برای تغییر شرایطی که موجب ناخرسندی و رنج می شود و برای تقویت آنچه موجب صلح می گردد؛ برای احترام به تفاوتهای میان افراد و گروهها و برای دربرگیری همه آدمها در گفت و گو؛ و سرانجام برای دستیابی به عدالت اقتصادی و اجتماعی که بنیاد مردم سالاری واقعی است. خلاصه اینکه، هدف عام تئاتر شورایی برقراری حقوق بشر بنیادی است.
سازمان بین المللی تئاتر شورایی (ITO)
ITO سازمانی است که بر اساس اصول و اهداف این مرام نامه، ترویج تئاتر شورایی را در دنیا هماهنگ و تقویت می سازد.
ITO برای تحقق این هدف، به این فعالیتها می پردازد: پیوند دادن کنشگران تئاتر شورایی با شبکه ای جهانی که مبادله و پیشرفت روشمند را تقویت می کند؛ تسهیل یادگیری و تکثیر تکنیکهای موجود؛ راه اندازی پروژه هایی در ابعاد جهانی؛ انگیزه خلاقیت دادن به مراکز محلی تئاتر شورایی؛ ایجاد و افزایش فرصت کار برای مراکز تئاتر شورایی و کنشگران؛ و ایجاد میعادگاهی بین المللی در اینترنت.
ITO همان ماهیت انسانی و مردم سالاری را دارد که اصول و اهدافش دارند؛ پذیرای هر نوع همکاری از جانب افرادی است که بر اساس این مرام نامه فعالیت می کنند.
ITO بنا را بر این می گذارد که هرکس تکنیکهای تئاتر شورایی را به کار بندد، نسبت به این مرام نامه متعهد شده است.
منبع:
http://www.theatreoftheoppressed.org/en/index.php?nodeID=23
[۱] Essential Theatre
[۲] اشاره به گفته معروف آگوستو بوال: «برخی از ما تئاتر خلق می کنیم؛ حال آنکه همه ما تئاتر هستیم».
[۳] Subjective Theatre
[۴] Aesthetic Space
[۵] Objective Theatre
[۶] Dialogic
[۷] منظور همه کسانی است که از حق اظهار نظر، خلاقیت، تصمیم گیری و انتخاب محروم مانده اند.
