گزارش کارگاه تئاتر شورایی (پینوکیو)
این کارگاه ها در روزهای پنج شنبه و جمعه (۲۰ و ۲۱ خرداد) در برنامه ی جشن ۱۴۰ سالگی پینوکیو در کتابکده موسسه پژوهشی کودکان دنیا برگزار شد.
تعداد کارگاه ها : ۴ نوبت / صبح و عصر
- شرکت کننده ها در هر کارگاه : حدود ۳۶ نفر
- زمان هر کارگاه : یک ساعت و نیم تا دو ساعت
- تسهیلگرها : هایده حسین زاده و بهزاد عبدوی
- طبق روال معمول جلسات تئاتر شورایی، کارگاه را با کمی توضیح در مورد تئاتر شورایی و اهداف آن و تاکید بر رعایت قوانین جلسه شروع کردیم. (بی صدا کردن گوشی ها، داشتن تمرکز، حضور فعال و ...)
- سپس با یک بازی دستگرمی به فضای کارگاه شور و حال و انرژی اضافه کردیم. سعی کردیم در هر نوبت کارگاه یک بازی متفاوت را با حاضرین تجربه کنیم. ( مثل زیپ زاپ زوپ ، پاپ کرن، اونایی که .... و غیره )
- در مرحله ی بعد برای آشنایی حاضرین با مجسمه و ساختن تصویر ایستا، از دو نفر داوطلب خواستیم مجسمه های دست دادن با یکدیگر را بسازند و با حذف شدن و اضافه شدن افراد به مجسمه ها و شنیدن برداشت های متنوع حاضرین، آنها را با تکنیک مجسمه آشنا کردیم.
- سپس حاضرین را به گروه های دو نفره تقسیم کردیم. افراد در گروه های دو نفره در جاهای مختلف سالن روبروی هم نشستند، چشم هایشان را بستند و موقعیتی که ما توصیف کردیم را تصور کردند.
(موقعیتی که در یک استیصال و انفعال قرار گرفته اند ، تا حدی که نتوانستند واکنشی که می خواستند را نشان بدهند و از انفعال مثل یک چوب، خشک شده اند)
از آنها خواستیم بعد از یادآوری آن وضعیت در ذهنشان، آن را برای یارشان تعریف کنند و در نهایت از بین دو تجربه، یکی را انتخاب کنند یا اینکه با خلاقیت شان هر دو را در یک قصه تلفیق کنند.
- بعد هر گروه ۲ نفره را با یک گروه ۲ نفره دیگر ترکیب کردیم. ۴ نفر با ۲ قصه.
قصه هایشان را برای هم تعریف کردند و در نهایت یک قصه را انتخاب کردند.
- دوباره هر گروه ۴ نفره با یک گروه ۴ نفره دیگر ترکیب کردیم. ۸ نفر با دوقصه.
قصه هایشان را برای هم تعریف کردند و در نهایت هر گروه ۸ نفره یک قصه نهایی برای خود داشت.
(قصه ی لحظه ی استیصال و انفعال و چوب خشک شدن شخصیت اصلی در یک موقعیت)
- سپس از هر گروه ۸ نفره خواستیم که آن موقعیت (قصه شان) را در یک قاب و به صورت مجسمه و تصویر ایستا بسازند.
- بعد از اینکه همه ی گروه ها تصویرهایشان آماده شد یکی یکی با حاضرین تصویرها را دیدیم و حاضرین در مورد شخصیت ها حدس هایشان را بیان کردند. سپس از زبان مجسمه ها داستان هر گروه را شنیدیم و شخصیت اصلی را شناختیم.
- بعد از شنیدن تک تک قصه ها ، از همه ی مجسمه ها خواستیم همزمان فیکس بمانند. در چند جای سالن چند قاب عکس با قصه های مختلف داشتیم. هم قصه ها را می دانستیم و هم شخصیت های اصلی هر قصه را می شناختیم.
- در این مرحله با صدای دست زدن تسهیلگر شخصیت های اصلی در جهت در آمدن از انفعال و تغییر دادن وضعیت تلاش اول شان را انجام دادند و ناظرها نحوه ی تلاش شخصیت اصلی را یادداشت کردند. (در هر گروه یک نفر از تصویر خارج شد و به عنوان ناظر مسئول ثبت تلاش های شخصیت اصلی شد)
- با صدای دست بعدی تسهیلگر تکنیک چرخ و فلک شروع شد. شخصیت های اصلی از تصویر خودشان خارج می شدند و در جای شخصیت اصلی داستانی دیگر قرار می گرفتند و سعی می کردند به جای او فضای قصه را تغییر دهند و انفعال را بشکنند. (ناظرها همچنان یادداشت می کردند و دیگر مجسمه های هر قصه هم متناسب با تغییر شخصیت های اصلی تغییر لازم و متناسب با نقش شان را انجام می دادند)
- تا اینکه شخصیت های اصلی چرخیدند و پس از گذشتن از تک تک قصه ها ، دوباره به قصه خودشان برگشتند. ( در تمام این مراحل ناظرها با شخصیت اصلی شان همراه بودند و تک تک راهکارهای آنان برای هر قصه را یادداشت می کردند).
- در آخرین مرحله ی چرخ و فلک تصاویر، همه در گروه ها و تصاویر خودشان بودند و با صدای آخرین دست زدن تسهیلگر ، شخصیت اصلی در قصه ی خودش تلاش دوباره ای انجام داد و ناظر باز هم ثبت کرد.
- در آخرین مرحله گروه ها در جایشان نشستند و به تحلیل و گفت و گو پرداختند.
ناظرها به شخصیت اصلی در مورد رفتارهایش در هر تصویر و راهکارهایی که انجام داد بازخورد دادند.
آیا راهکار اول با راهکار آخر یکی بود؟
آیا تغییر ایجاد کرد؟
آیا در قصه های دیگر راهکار دیگری در نظر گرفت یا .... ؟
سپس هم گروهی ها و دیگر مجسمه ها هم به شخصیت اصلی بازخورد دادند که زمانی که او در جایش نبود، دیگران که به جای او آمدند چه کردند؟
چه راهکارهایی را به کار گرفتند و چه تغییراتی شکل گرفت؟
- پس از تحلیل در گروه های ۸ نفره ، سر آخر به گروه بزرگ برگشتیم و کل فرایند را تحلیل کردیم.
-اینکه تئاتر شورایی فضایی برای گفت و گو و مشارکت خلاق است.
جایی برای گفت و گو در مورد مسائل و چالش هایمان، سپس بازسازی نمایشی مسائل با تکنیک های تئاتر شورایی و در نهایت مشارکت با هم و بررسی راهکارهای عملی مختلف برای حل آن مسئله.
این به ما جسارت و شجاعت می دهد که در زندگی واقعی نیز به جای ماندن در انفعال و خشک شدن ، دست به اقدام عملی و کنش بزنیم و تغییر ایجاد کنیم.
به امید دیدار دوباره ?
با سپاس
بهزاد و هایده