کارگاه تئاتر شورایی با نوجوانان
این گزارش به شرح فعالیت‌های انجام شده در کارگاه تئاتر شورایی با حضور ۲۵ نفر از دختران نوجوان در طول ۱۰ روز در تابستان سال ۱۴۰۳ می‌پردازد. هدف از برگزاری این کارگاه، آموزش مهارت‌های زندگی از طریق تئاتر شورایی، ایجاد فضایی برای تجربه، یادگیری و خودابرازی نوجوانان و در نهایت توانمندسازی آنان برای طراحی و اجرای تئاتر شورایی برای سایر نوجوانان بود.
بخش اول: مقدمه
- نام طرح: کارگاه تئاتر شورایی با نوجوانان
- جامعه هدف: ۲۵ نفر از دختران نوجوان
- مدت زمان: ۱۰ روز (تابستان ۱۴۰۳)
- اهداف کلی:
- آموزش مهارت‌های زندگی (مانند ارتباط مؤثر، حل مسئله، مدیریت هیجانات و…) به نوجوانان.
- آشنایی با مفاهیم، اصول و تکنیک‌های تئاتر شورایی (مجسمه، مجادله، جوکر و…).
- ایجاد فضایی امن و حمایتی برای تجربه، یادگیری، خودابرازی و افزایش اعتماد به نفس نوجوانان.
- توانمندسازی نوجوانان برای طراحی، تمرین و اجرای تئاتر شورایی به صورت مستقل برای سایر نوجوانان.
- تسهیلگران: سید جمال میرجعفری، راحله ملکان، ثمین بزرگمند، زینب عباسی
بخش دوم: شرح فعالیت‌ها
فعالیت‌های کارگاه در دو فاز اصلی انجام شد: فاز اول (۸ جلسه) شامل آموزش و تمرین تکنیک‌های تئاتر شورایی و مهارت‌های زندگی بود و فاز دوم (۲ جلسه) به آماده‌سازی و اجرای نهایی اختصاص داشت.
- فاز اول (آموزش و تمرین):
- جلسه اول (آشنایی و شروع): هدف اصلی این جلسه، آشنایی شرکت‌کنندگان با یکدیگر و با تیم تسهیلگران بود. از بازی‌های یخ‌شکن و معارفه برای ایجاد فضایی صمیمی و دوستانه استفاده شد. سپس نقشه راه کلی کارگاه و اهداف آن برای شرکت‌کنندگان توضیح داده شد و آشنایی اولیه‌ای با مفهوم تئاتر شورایی صورت گرفت.
- جلسه دوم (تقویت مشاهده و تحلیل): در این جلسه بر تقویت مهارت‌های مشاهده دقیق و تحلیل موقعیت‌ها تمرکز شد. بازی‌هایی برای افزایش تمرکز و دقت انجام شد. مفهوم تفکر مراقبتی و خودآگاه با مثال‌های عملی توضیح داده شد و تمرین‌هایی برای تقویت این نوع تفکر انجام گرفت. همچنین از بازی پانتومیم برای تقویت ارتباط غیرکلامی و درک احساسات استفاده شد.
- جلسه سوم (مدیریت استرس و خشم): این جلسه به بررسی موضوع استرس و راه‌های مدیریت آن اختصاص داشت. شرکت‌کنندگان با مفاهیم استرس سازنده و مخرب آشنا شدند و در موقعیت‌های شبیه‌سازی شده، راه‌های مقابله با استرس را تمرین کردند. همچنین به موضوع خشم و مدیریت آن و چرخه افکار، رفتار و احساسات پرداخته شد و بازی‌های اعتمادسازی انجام شد.
- جلسه چهارم (آشنایی با تئاتر شورایی و تکنیک مجسمه): در این جلسه، شرکت‌کنندگان با زندگی و آثار آگستو بوال، بنیان‌گذار تئاتر شورایی، آشنا شدند و فلسفه این نوع تئاتر بررسی شد. تکنیک مجسمه به عنوان یکی از تکنیک‌های اصلی تئاتر شورایی معرفی و تمرین شد. شرکت‌کنندگان موقعیت‌های مختلف را با استفاده از بدن خود به صورت مجسمه نمایش دادند و دغدغه‌های خود را از طریق نظرسنجی مشخص کردند و موضوع تبعیض جنسیتی نیز مورد بحث قرار گرفت.
- جلسه پنجم (تئاتر مجادله): در این جلسه، تکنیک تئاتر مجادله معرفی و تمرین شد. شرکت‌کنندگان یاد گرفتند چگونه می‌توانند از این تکنیک برای بیان مسائل و دغدغه‌های خود و ایجاد بحث و گفتگو استفاده کنند. همچنین چگونگی انتقال از تکنیک مجسمه به مجادله تمرین شد و بازخوردهای تماشاگران بررسی شد.
- جلسه ششم (ارتباط با مخاطب و تولید تئاتر کاربردی): در این جلسه بر نحوه ارتباط مؤثر با مخاطب و یافتن دغدغه‌های مشترک تمرکز شد. شرکت‌کنندگان با مراحل تولید یک تئاتر مجادله آشنا شدند و تمرین‌هایی برای نقد سازنده انجام دادند. همچنین به رویکردهای مختلف مشارکت تماشاگران در تئاتر مجادله پرداخته شد.
- جلسه هفتم (سیستم جوکر و تسهیلگری): نقش و وظایف جوکر در تئاتر شورایی به طور کامل توضیح داده شد. شرکت‌کنندگان نقش تسهیلگر را در موقعیت‌های مختلف تمرین کردند و با مهارت‌ها و ویژگی‌های یک تسهیلگر موفق آشنا شدند. همچنین فیلمی از یک اجرای تئاتر شورایی نمایش داده شد و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.
- جلسه هشتم (تمرین نهایی و آماده‌سازی برای اجرا): در این جلسه، تمرین‌های نهایی برای اجرای نمایش‌ها انجام شد. تسهیلگران و بازیگران تمرین‌های جداگانه‌ای داشتند و هر گروه مسئولیت تولید یک تئاتر مجادله را بر عهده گرفت. همچنین پیشنهادات برای فاز دوم کارگاه جمع‌آوری شد.
- فاز دوم (آماده‌سازی و اجرا):
- جلسه نهم (تمرین نهایی و مرور): در این جلسه، تمرین نهایی برای اجرای عمومی در مدارس انجام شد. نمایش‌ها مرور شدند، بازخوردها دریافت و اعمال شدند و بر تم‌های اصلی خودآگاهی، کنترل رفتار، حل مسئله و مهارت‌های زندگی تاکید شد.
- جلسه دهم (اجرای نهایی): اجرای نهایی تئاتر با موضوع اعتماد برای دو گروه از مخاطبان نوجوان انجام شد. مشارکت تماشاگران بسیار بالا بود و بازخوردهای مثبتی از اجرا دریافت شد.
بخش سوم: نتایج و دستاوردها
- افزایش آگاهی نوجوانان در مورد مهارت‌های زندگی و کاربرد آنها در زندگی روزمره.
- تقویت مهارت‌های ارتباطی، تفکر خلاق، حل مسئله، مدیریت استرس و خشم، کار گروهی و اعتماد به نفس در نوجوانان.
- افزایش خودآگاهی و خودابرازی نوجوانان و توانایی بیان احساسات و افکار خود به صورت مؤثر.
- کسب تجربه عملی در طراحی، تمرین و اجرای تئاتر شورایی و ایفای نقش تسهیلگر.
- مشارکت بالای تماشاگران در اجرای نهایی و دریافت بازخوردهای مثبت از آنها.
- توانمندسازی نوجوانان برای اجرای مستقل تئاتر شورایی و انتقال آموخته‌ها به دیگران.
بخش چهارم: چالش‌ها و مشکلات
- محدودیت زمان برای پرداختن عمیق‌تر به برخی تکنیک‌ها و موضوعات.
- نیاز به تنوع بیشتر در موضوعات مورد بحث برای پاسخگویی به دغدغه‌های مختلف نوجوانان.
بخش پنجم: پیشنهادات و انتقادات شرکت‌کنندگان
- افزایش زمان و تعداد جلسات کارگاه برای تمرین بیشتر.
- تنوع بیشتر در موضوعات تمرین‌ها و نمایش‌ها.
بخش ششم: جمع‌بندی
کارگاه تئاتر شورایی با ایجاد محیطی تعاملی، مشارکتی و آموزشی، به خوبی توانست اهداف خود را محقق سازد. نوجوانان شرکت‌کننده مهارت‌های ارزشمندی را کسب کردند و برای اجرای مستقل تئاتر شورایی توانمند شدند. بازخوردهای مثبت دریافت شده از تماشاگران و شرکت‌کنندگان نشان‌دهنده اثربخشی این کارگاه بود. پیشنهاد می‌شود کارگاه‌های مشابه با زمان بیشتر، موضوعات متنوع‌تر و تمرکز بیشتر بر مستندسازی برای سایر گروه‌های نوجوانان نیز برگزار شود.
